“Con không cha như nhà không nóc” câu tục ngữ được lưu truyền từ bao đời nay trong dân gian, ý chỉ so sánh, nhấn mạnh vai trò trụ cột của người cha trong gia đình cũng như công năng che chắn, bảo vệ của mái nhà. Thế mới thấy được tầm quan trọng của mái nhà trong một công trình nhà ở.
Bản thân kiến trúc mái nhà đẹp cũng trải qua câu chuyện trưởng thành và phát triển của nó, từ mái nhà dân gian đặc trưng với kiểu mái dốc truyền thống cho tới mái nhà hiện đại với bộ sưu tập các kiểu dáng mái bằng, mái lệch cách tân mới lạ hay như các mẫu biệt thự cổ điển lâu đài với kiểu mái mansard.
Mái nhà là bộ phận bao phủ trên cùng của một tòa nhà. Mái nhà được xây dựng gần như là khâu cuối cùng, đánh dấu sự hoàn thành, “cất nóc tòa nhà”. Mái nhà không đơn giản chỉ là kết cấu để che mưa, che nắng mà còn là biểu tượng cho sự cư trú, an cư lạc nghiệp, cho cuộc sống gia đình êm ấm, hạnh phúc và cho sự sum họp. Ngày hôm nay, các kiến trúc sư của ANG sẽ cùng bạn đi giải nghĩa câu chuyện kiến trúc mái nhà đẹp ở Việt Nam, từ truyền thống cho tới hiện đại, từ cổ điển cho tới những cách tân lạ mắt!
Xem thêm: Biệt thự 3 tầng mái thái
Câu chuyện kiến trúc mái nhà đẹp…
Ý nghĩa kiến trúc mái nhà đẹp
Mái nhà là biểu tượng cho sự cư trú. Chẳng thế mà sự phát triển của kiến trúc mái nhà đẹp đi liền với sự phát triển trong nghệ thuật xây nhà dựng cửa của dân gian. Từ thời xa xưa khi con người còn sinh sống trong các hang đá, núi rừng thì mái nhà chính là vòm đá phía trên cao- đó phải chăng chính là hình dạng mái nhà đầu tiên trong lịch sử.
Dần dần, con người tiến hóa, họ chẳng thể mãi phụ thuộc vào thiên nhiên, săn bắn, hái lượm, ăn hang ở hốc. Những túp lều nhỏ, những ngôi nhà dần được lên ý tưởng hoàn chỉnh với đầy đủ các công năng phục vụ cho nhu cầu sinh sống của con người. Cho đến tận bây giờ kiến trúc nhà ở nói chung và kiến trúc mái nhà đẹp nói riêng vẫn không ngừng thay đổi, không ngừng vận động sáng tạo, không chỉ phục vụ tốt nhất cho cuộc sống sinh hoạt, nghỉ ngơi thường ngày về mặt công năng mà còn chú tâm đến cả tính thẩm mỹ, phong thủy lẫn kinh tế, hiệu quả sử dụng.
Mái nhà mang ý nghĩa công năng
Công năng sử dụng có lẽ là phần ý nghĩa đầu tiên và cũng là phần ý nghĩa quan trọng nhất dẫn đến sự hình thành ý tưởng về kiến trúc mái nhà.
Mái nhà hay nóc nhà là phần bao phủ trên cùng của tòa nhà. Che mưa, che nắng, bảo vệ cuộc sống con người và nội thất ngôi nhà dưới tác động của thiên nhiên, thời tiết- chức năng của hệ mái đối với việc tạo không gian sinh hoạt hoàn chỉnh là điều không phải bàn cãi.
Từ những giá trị sử dụng đó, trong quá trình thi công xây dựng người ta đưa ra những yêu cầu cần phải đạt được của hệ thống mái: có khả năng chống thấm, chống ngấm dột, chống rong rêu ẩm mốc, có khả năng chốn nóng, điều hòa không khí cho ngôi nhà, cách âm, cách nhiệt tốt, có khả năng giữ được độ bền cao, hạn chế việc phải cải tạo, tu sửa nhiều.
Đối với những nước đặc trưng bởi điều kiện khí hậu nhiệt đới nóng ẩm, mưa nhiều, thời tiết thay đổi nhiều mùa trong năm thì việc đảm bảo công năng sử dụng cho mái chưa bao giờ là điều dễ dàng. Kể từ khi lên ý tưởng thiết kế, gia chủ cần phải lưu ý tới kiểu dáng, hình thức, kết cấu lẫn nguyên vật liệu chính cấu thành lên hệ thống mái cho ngôi nhà tương lai của gia đình mình.
Xem thêm: Nhà 3 tầng mái ngói
Mái nhà mang ý nghĩa phong thủy
Phong thủy là sự tác động của gió, nước, không khí tới đời sống họa phúc của con người. Do vậy phong thủy không phải là yếu tố đơn lẻ mà là sự tổng hợp của hướng gió, dòng nước và nguồn không khí trong lành cùng với tọa hướng, hình dạng, bố cục mặt bằng không gian xây dựng. Ngôi nhà mang tính phong thủy là sự tổng hợp của các bộ phận đều mang giá trị phong thủy.
Kiến trúc mái nhà đẹp không chỉ được xây dựng dựa trên công năng mà còn phải lưu tâm đến cả tính phong thủy. Mái nhà là nơi tụ khí, khí xấu xua đi, hòa khí, vận khí đón về mới thực sự là điều mà phong thủy mái nhà hướng tới.
Giá trị phong thủy của mái nhà có thể được thể hiện thông qua hình dáng, hướng đặt, màu sắc, kết cấu, kiểu dáng, tránh tạo cảm giác tù túng, hạn chế sự lưu khí nóng, bí bức, khó chịu.
Kiến trúc mái nhà đẹp mang ý nghĩa thẩm mỹ
Kiến trúc mái nhà đẹp đang ngày càng chú trọng đến giá trị thẩm mỹ bên cạnh yếu tố công năng tiên quyết. Điều này là hoàn toàn dễ hiểu khi mà nhu cầu thưởng thức cái đẹp, mong muốn về sự toàn mỹ của con người ngày càng được đề cao. Một mái nhà với hình dáng và màu sắc hài hòa với kiến trúc ngôi nhà, với cảnh quan xung quanh đã đủ mang lại giá trị thẩm mỹ, làm vừa mắt gia chủ hay những người chiêm ngưỡng nó hay chưa ?
Từ kiến trúc mái nhà đẹp thưở còn sơ nguyên
Ngôi nhà, đối với quan niệm của người Việt mà nói, chính là thứ tài sản, di sản quý giá của mỗi gia đình cả về vật chất lẫn tinh thần.
Văn hóa là yếu tố động. Ngôi nhà là một nét đẹp văn hóa động, kinh nghiệm xây nhà dựng cửa cũng mang giá trị văn hóa động được tích lũy, thay đổi, cải tiến qua nhiều thế hệ. Và tất nhiên, sự phát triển kiến trúc mái nhà đẹp cũng không nằm ngoài dòng chảy văn hóa đó !
Trong kiến trúc dân gian Việt Nam, mái nhà xuất hiện lần đầu tiên với kiểu dáng dốc về 2 phía. Sở dĩ mái có hình dáng như vậy là để giúp ngôi nhà thích nghi tốt hơn với điều kiện thời tiết, khí hậu ở nước ta. Về chất liệu được sử dụng trong kiến trúc mái nhà đẹp chủ yếu là đến từ tự nhiên, là sản phẩm đặc trưng của từng địa phương.
Ví dụ, ở miền bắc, khu vực đồng bằng, người dân tận dụng rơm, rạ, tranh, cọ để kết thành mái. Mái tranh, nhà đất là giải pháp điều hòa không khí thực sự tuyệt vời đúc kết từ kinh nghiệm xây dựng nhà cửa của cha ông. Ngược lại, mái nhà ở miền Nam được làm chủ yếu từ lá dừa sau khô và kết lại.
Về kết cấu, khung mái cũng được lựa chọn từ chất liệu hoàn toàn tự nhiên. Khung tre, gỗ với những liên kết mộng, chốt, hay thậm chí buộc bằng lạt tre (ở miền Bắc), dây dừa (ở miền Nam).
Những kiến trúc mái nhà đẹp nguyên sơ cứ thế được hình thành, thể hiện sự vận dụng và trí tuệ dân gian của cha ông trong kiến trúc xây nhà dựng cửa.
Tái hiện khung cảnh nhà mái tranh- kiến trúc mái nhà đẹp thuở còn sơ nguyên
Đến kiến trúc mái nhà đẹp truyền thống
Trong dòng chảy trôi của kiến trúc mái nhà đẹp, sau các kiểu mái tự nhiên từ rơm, rạ, dừa,… là sự xuất hiện của mái ngói đất nung. Từ lúc bắt đầu mái ngói đỏ đã trở thành biểu tượng, là hình ảnh điển hình trong kiến trúc truyền thống Việt Nam. Nhắc tới nhà truyền thống là người ta nghĩ ngay tới mái dốc ngói đỏ. Người ở đi xa, lấy hình ảnh dáng mái ngói đỏ lấp ló sau lũy tre làng làm nỗi niềm thương nhớ. Thơ ca khắc họa những nếp nhà ngói đỏ yên bình gắn với cuộc sống sinh hoạt bình dị vùng làng quê Việt Nam.
Mái ngói đất nung và kết cấu vỉ kèo khung gỗ đánh dấu sự phát triển, sáng tạo trong việc vận dụng chất liệu. Sự kết hợp giữa đất, gỗ- 2 yếu tố quan trọng của tự nhiên, có quan hệ mật thiết với cuộc sống con người đã tỏa ra không khí ấm cúng cho những ngôi nhà nhiều thế hệ.
Việc cải tiến sử dụng chất liệu mới đồng thời cũng cho thấy sự phát triển của kiến trúc và điêu khắc mái. Các đường nét trạm trổ trên khung mái đến nay vẫn còn được lưu giữ ở các đình, đền, chùa hay một vài ngôi nhà cổ có tuổi thọ đến cả trăm năm.
Về hình dáng, kiến trúc mái nhà đẹp dân gian truyền thống có thiết kế 2 mái dốc hoặc 4 mái dốc, tùy vào quy mô công trình. Mái ngói đi kèm với với các phụ kiện trang trí khác ở bờ nóc, bờ chảy, đầu đao, diềm mái,… tùy vào tính chất công trình.
Về kiến trúc điêu khắc trên khung vỉ kèo gỗ, cha ông đã khéo léo lồng ghép câu chuyện sinh hoạt đời thường hay những ước mơ, khát vọng trong cuộc sống hay hình ảnh đầu rồng đầy uy quyền và sức mạnh.
Về màu sắc, mái ngói có màu đỏ đất nung đặc trưng. Trải qua dòng chảy khắc nghiệt của thời gian, kiến trúc mái nhà đẹp phủ lên mình một lớp rêu phong cổ kính, vương vấn những giá trị tinh thần, những nét đẹp văn hóa và những câu chuyện lịch sử lưu truyền qua nhiều thế hệ.
Thời gian có thể phá hủy tất cả cũng có thể lưu giữ tất cả. Chính thời gian là minh chứng rõ ràng nhất cho sự trường tồn về giá trị công năng, thẩm mỹ của mái ngói dốc với khí hậu và tập quán sinh hoạt của con người Việt Nam. Cho tới tận bây giờ, mái ngói vẫn còn đó, vẫn không hề xưa cũ, vẫn là sự ưu tiên của nhiều gia đình Việt mặc cho mỗi thời điểm lại có sự cách tân về hình dáng, về chất liệu khác nhau.
Kiến trúc mái nhà đẹp truyền thống đặc trưng với kiểu mái dốc ngói đỏ
Cho tới 101 kiểu kiến trúc mái nhà đẹp khác nhau
Kiến trúc mái nhà đẹp cổ điển
Lịch sử và văn hóa liên quan mật thiết đến nhau. Minh chứng là cuộc xâm lược trong lịch sử của người Pháp đã tác động không nhỏ tới kiến trúc xây dựng ở Việt Nam nói chung và kiến trúc mái nhà đẹp nói riêng. Người Pháp tới mang theo văn hóa kiến trúc phương Tây cổ điển. Kiến trúc lâu đài, cổ điển cùng với sự xuất hiện của các vật liệu và kỹ thuật xây dựng mới đã mang tới một diện mạo khác lạ cho bộ mặt đô thị Việt Nam.
Mái mansard đặc trưng của kiến trúc cổ điển châu âu sử dụng ngói ardoise được sử dụng nhiều trong các công trình lớn, quan trọng ở Hà Nội vẫn được lưu giữ đến tận bây giờ từ thời Pháp thuộc : dinh thống sứ Bắc Kỳ, Tòa án Hà Nội, ga Hàng Cỏ, Tòa báo Avenir Tonkin (nay là báo Hà Nội mới), khách sạn Hilton Hà Nội,…
Với những đặc trưng riêng, mái mansard chỉ phù hợp với các công trình kiến trúc cổ điển, lâu đài. Đến nay, kiểu mái này vẫn được sử dụng trong kiến trúc xây dựng ở Việt Nam như một cách để thể hiện sự đẳng cấp, sang trọng. Tuy nhiên với sự phát triển của ngành vật liệu xây dựng, người ta có thể ứng dụng nhiều chất liệu mới trong thi công mái.
Sau thời kỳ đổi mới, khi kinh tế khá giả, nhu cầu khẳng định giá trị cá nhân ngày càng tăng cao, ngay cả trong lĩnh vực xây dựng. Có điều kiện tiếp cận nhiều thông tin, nhiều nền văn hóa, nhiều kiểu kiến trúc trên thế giới, những gia đình giàu có muốn tự thiết kế cho ngôi nhà của gia đình mình kiểu mái vòm, mái chóp mang dấu ấn phương Tây.
Xem thêm: Biệt thự 3 tầng mái thái hiện đại
Mẫu thiết kế biệt thự lâu đài 1 tầng phong cách cổ điển của ANG sử dụng kiểu dáng mái mansard
Kiến trúc mái nhà đẹp phong cách hiện đại
Kiến trúc hiện đại phát triển song song với việc ứng dụng rộng rãi vật liệu xây dựng mới xi măng, sắt, thép, bê tông, kính. Vào cái thời điểm mà cả đô thị lẫn nông thôn được « hiện đại hóa » cũng là lúc mái bằng đánh dấu sự phổ biến của nó. Ưu nhược điểm của mái bằng là gì, lý do khiến mái bê tông cốt thép được ứng dụng rộng rãi, kiến trúc sư sẽ cùng các bạn tìm hiểu ở bài viết sau.
Kiến trúc mái nhà đẹp với kiểu dáng và chất liệu hiện đại- Biệt thự 2 tầng mái bằng
Chút biến tấu mang tới nét độc đáo cho kiến trúc mái nhà đẹp hiện đại- Biệt thự 3 tầng mái lệch
Xem thêm: Nhà 3 tầng mái lệch
Và những xu hướng phát triển kiến trúc mái nhà đẹp ở tương lai
Sau cả một quá trình hội nhập và phát triển, nhà mái dốc đang ngày càng khẳng định được sự vững chắc và phù hợp của nó trong các công trình xây dựng ở Việt Nam. Từ nhà biệt thự, nhà cấp 4 đến các công trình quy mô lớn, nhỏ đều sử dụng mái dốc, mái thái làm điểm nhấn kiến trúc mái nhà đẹp. Phải chăng cuộc sống càng phát triển người ta càng muốn tìm về cội nguồn, về tinh thần dân tộc hay đơn giản là muốn kiếm tìm những nét đẹp nhẹ nhàng, duyên dáng.
Tuy nhiên nhu cầu thẩm mỹ hiện tại khiến cho sự nguyên dạng của khối mái truyền thống cũng không còn nữa. Mái dốc được cách tân nhiều điểm cả về hình dạng, lẫn kết cấu đến vật liệu sử dụng. Chi phí cao và sự khan hiếm khiến gỗ bị thay thế dần bằng các loại chất liệu khác trong kết cấu kèo. Có thể kể tới các loại mới như mái bê tông dán ngói, mái hệ khung thép lợp ngói, mái phủ tấm lợp giả ngói.
Nhà mái kính lấy sáng tự nhiên- xu hướng kiến trúc mái nhà đẹp của tương lai
Trong những năm trở lại đây, nếu để ý, bạn sẽ thấy xu hướng phát triển của các loại vật liệu hiện đại như kính hay giàn thép không gian trong kiến trúc mái nhà đẹp. Bên cạnh đó các công nghệ xây dựng hiện đại cũng được nghiên cứu và đưa vào ứng dụng rộng rãi. Tất nhiên, với nhịp sống nhanh mạnh như ngày nay thì sự ứng dụng này có thể được coi là thành tựu, mang lại sự tiện nghi và cao cấp cho cuộc sống.
Công nghệ thi công mái giàn thép hiện đại
« Sự trở về với kiến trúc truyền thống và niềm trăn trở của giới kiến trúc sư nói chung về một cái gọi là bản sắc kiến trúc là một điều đáng mừng, nhưng cũng tồn tại nhiều mâu thuẫn khi mà vật liệu và công nghệ vẫn đang ầm ầm tiến về phía trước. »- Theo kiến trúc sư Nguyễn Trần Đức Anh-SGTT.
Môi trường và kiến trúc mái nhà đẹp
Chưa bao giờ vấn đề về môi trường lại được quan tâm như thời điểm hiện tại, điều này không ngoại trừ lĩnh vực kiến trúc. Kiến trúc và khí hậu từ trước đến nay luôn có mối tác động qua lại vì suy cho cùng tất cả đều là vì cuộc sống tiện nghi, thoải mái của con người. Kiến trúc là kinh nghiệm được hình thành, đúc kết lại để thích ứng với khí hậu địa phương. Chẳng vậy mà mỗi vùng khác nhau mỗi nền văn hóa khác nhau lại có các đặc trưng kiến trúc khác nhau.
Xu hướng phát triển tất yếu của tương lai là các nguồn năng lượng xanh, vật liệu xanh. Và chắc chắn kiến trúc mái nhà đẹp trong tương lai cũng là sự vận dụng của các thiết kế xanh hay chất liệu thân thiện với môi trường.
Vượt ra khỏi định nghĩa mái nhà là một bộ phận cấu tạo nên ngôi nhà. Không chỉ có công năng che mưa, che nắng mà kiến trúc mái nhà đẹp còn mang trong mình câu chuyện riêng về ý nghĩa phong thủy, ý nghĩa thẩm mỹ ; câu chuyện về sự cách tân, phát triển và sự con đường trở về ; câu chuyện về tình cảm gia đình, về sự đoàn kết và những lần sum họp dưới mái nhà.
Xem thêm: Bản vẽ mặt bằng biệt thự 3 tầng
