Ngói là vật liệu lợp mái được sử dụng rộng rãi từ xưa đến nay góp phần mang lại vẻ đẹp gần gũi, thân thiện và cảm giác dễ chịu cho không gian sống.Theo sự phát triển của công nghệ và kiến trúc, đã có rất nhiều sản phẩm tấm lợp mới ra đời thay cho ngói. Đồng thời cũng có sự xuất hiện của những mẫu ngói hiện đại thay cho ngói truyền thống. Tuy vậy, giá trị thẩm mỹ của mái ngói truyền đến nay vẫn còn nguyên vẹn và còn hiện hữu trong nhiều công trình nhà ở hiện đại hay đình, chùa ở Việt Nam. Trong bài viết hôm nay chúng tôi xin giới thiệu một mẫu ngói truyền thống đối với mái nhà Việt, đó chính là mái ngói mũi hài. Kiến trúc sư Angcovat sẽ hướng dẫn cách lợp mái ngói mũi hài cho mái nhà đẹp ở nông thôn.
Xem thêm: Những mẫu nhà cấp 4 nhỏ xinh
1. Tìm hiểu sự khác nhau về mái ngói truyền thống và mái ngói hiện đại
- Mái ngói truyền thống
Về kết cấu, thường mái truyền thống sẽ được thiết kế hiểu 4 lớp hoặc 3 lớp gồm: Lớp kèo, lớp đòn tay, lớp rui và lớp cuối cùng là lớp mè. Bên cạnh, mái ngói lợp nhà truyền thống chúng ta thường dùng gỗ hay tre làm nguyên liệu chính, các loại cây gỗ, cây tre sẽ được ngân dưới ao cả năm với mục đích chống mọt sau khi sử dụng. Mái ngói cùng hệ kết cấu khung gỗ là một sự kết hợp tuyệt vời của vật liệu với vật liệu, của kiến trúc và điêu khắc. Mái nhà dân gian có bốn mái hoặc hai mái, các công trình nhà ở quy mô nhỏ thường là hai mái. Tuỳ từng loại công trình mà mái ngói đi kèm với những chi tiết trang trí khác ở bờ nóc, bờ chảy, đầu đao, diềm mái…
Ngoài ra với kiểu mái ngói lợp truyền thống thì họ thường xuyên thiết kế kiểu mái trải dốc về hai bên và không có sự cắt của một mái thứ 3. Kiểu mái này thường áp dụng cho kiểu nhà nhiều gian nối liền nhau, rất phổ biến ở những vùng quê nước ta. Về các sản phẩm ngói lợp thì sử dụng loại ngói làm thủ công và ngói đất nùn chủ yếu với nhau. Với những cách thiết kế này vẫn đảm bảo độ bền chắc, bền đẹp và an toàn hơn cho gia chủ và người thân.
Mái ngói hiện đại
Ngày nay, kiến trúc hiện đại nhiều phong cách phát triển nhằm đáp ứng nhu cầu đa dạng về thẩm mỹ của con người. Nhà ở không chỉ có mái che nắng che mưa mà còn thể hiện vẻ đẹp cho ngôi nhà, đẳng cấp của gia chủ. Vì vậy, mọi người khi sử dụng ngói hiện đại cho căn nhà thường có những yêu cầu khắt khe hơn trong việc tạo lợp ngói. Việc chọn ngói phù hợp với kiến trúc của ngôi nhà và đòi hỏi gia chủ và kiên trúc sư dành thời gian để tìm ra phương án tinh tế nhất.
Hiện nay, trên thị trường vật liệu xây dựng có sản phẩm ngói đất nung truyền thống, còn có rất nhiều loại ngói màu, ngói lượng nhẹ hiện đại với cách lắp đặt khác nhau mang đến phồn hoa cho căn nhà, phong cách độc đáo. Khi lợp ngói hiện đại ngoài việc sử dụng gỗ thì mọi người dân chuyển sang thép, kèo thép mạ để hiệu quả sử dụng cao hơn, thẩm mỹ cao, ngôi nhà sang trọng, bắt mắt hơn. Mái nhà cũng không còn liên tục và dày khít như trước kia. Trên khoảng mái rộng để chừa lại một ô vuông đủ rộng để đón ánh nắng mặt trời cho sân phơi trên tầng áp mái. Kết cấu nên mái nhà thì lại phong phú hơn và đa dạng hơn, ngày nay cùng với xu thế của thời đại mới nhiều dạng kết cấu sắt, thép đã ra đời và đáp ứng được nhu cầu phong phú của gia chủ. Khung kèo thép mạ nhôm kẽm trọng lượng nhẹ là một trong những giải pháp cho kết cấu mái nhà thời hiện đại, vừa tiện lợi lại tiết kiệm chi phí so với mái nhà bằng gỗ, không bị hoen rỉ so với mái nhà bằng sắt và đặc biệt là thân thiện với môi trường, dể bảo quản.
2. Lợp mái nhà ngói mũi hài – Kích thước và phân loại
Ngói mũi hài là sản phẩm được làm từ đất sét nung có hình dáng mũi hài hoặc vảy cá. Ngói mũi hài thích hợp dùng với ngói nóc to, ngói nóc nhỏ trong các công trình đền, chùa, nhà thờ, biệt thự, resort…đem lại nét cổ kính gần gũi. Với tiêu chí của một thuật ngữ khoa học, xét về việc mô tả thuần túy thị giác thì ngói cánh sen và ngói mũi hài không khác nhau là bao - cho ta hình dung về một loại ngói mũi nhọn về phía trước và mũi ngói uốn cong lên trên. Nhưng xét về ý niệm tôn giáo, mũi hài không có nghĩa và cũng không tao nhã gì. Trái lại, hãy hình dung về những mái ngói đỏ rực trong nắng như muôn ngàn cánh sen đang hé nở dưới trời xanh.
Kích thước ngói mũi hài có nhiều lại tùy thuộc vào đơn vị sản xuất, nhưng nhìn chung có hai loại ngói mũi hài nhỏ và ngoái mũi hài lớn, ngoài ra còn có một số dạng ngói mũi hài khác: ngói mũi hài ri, ngói hài cổ, ngói hài vuông, ngói mũi sò... Ngói mũi hài tráng men của có 7 màu men để lựa chọn. Đặc điểm của ngói mũi hài thông thường là thời gian xuyên nước >= 2 giờ, độ hút nước <7%. Số lượng viên gói ước tính trên 1 m2 là: Ngói mũi hài nhỏ: 90 viên, ngói mũi hài lớn: 50 viên.
Ngói mũi hài nhỏ (kích thước 155-155-12 mm), cũng như ngói vảy cá nhỏ là ngói trang trí dán trên bề mặt mái bê tông đúc sẵn. Ngói mũi hài nhỏ thường thấy khi người ta làm một mái cổng mà đúc bê tông, rồi dán ngói lên, hoặc cũng thế thấy dán trên mi cửa, và một số mái chùa, mái nhà thờ đúc bê tông cũng dán ngói mũi hài nhỏ. Trước kia, ta cũng có thể thấy ngói mũi hài dán trên mái lợp ngói chiếu, nhưng ngày này rất hiếm gặp vì chi phí lợp ngói chiếu rồi dán ngói mũi hài lên sẽ rất tốn kém.
Ngói mũi hài lớn (kích thước 270-160-12 mm) do có mấu đằng sau viên ngói nên ngói này có thể dùng để lợp trên hệ kèo khung thép hoặc khung gỗ, hoặc cũng có thể dán trên mái bê tông. Ngói mũi hài lớn thường thấy khi người ta lợp một mái nhà chòi lúc giác hoặc nhà chòi bát giác.
3. Cách lợp mái ngói mũi hài – Kỹ thuật lợp mái ngói
a. Cách lợp mái ngói mũi hài nhỏ 150
Kỹ thuật lợp mái ngói mũi hài nhỏ gồm 2 bước: Lợp ngói chiếu và dán ngói mũi hài nhỏ
Bước 1: Lợp ngói chiếu
- Đóng cầu phong: sử dụng gỗ nhóm 4 trở xuống
Cầu phong: Rộng (6 ÷ 7)cm; dầy (3 ÷ 4) cm
Khoảng cách giữa 2 cầu phong: (9 ÷ 10) cm
Hàng tàu: nằm phía dưới cầu phong có tác dụng làm điểm đỡ cho hàng ngói đầu tiên tính từ dưới lên. Kích thước hàng tàu: rộng (15 ÷ 18)cm, dầy (4 ÷ 5)cm.
- Lợp ngói từ đầu hồi lợp vào, từ dưới lên trên
+ Đặt viên ngói nằm trên 2 cầu phong, mỗi viên cách nhau khoảng 0,5 đến 1cm
+ Đặt mặt phải viên ngói (mặt chữ thọ) úp xuống dưới, sao cho khi nhìn phía trong mái phần chữ thọ không bị che khuất.
- Khi nhìn từ dưới lên , phía trong mái phần chữ thọ không bị che khuất.
- Lợp các hàng ngói tiếp theo: Các hàng được lợp sát vào nhau, khoảng cách giữa các viên cách đều.
- Mái sau khi lợp tạo thành một mặt phẳng, khi nhìn từ dưới lên phía trong nhà kín khít.
Bước 2: Dán ngói mũi hài nhỏ 150
- Đặt hàng đầu tiên từ dưới lên (hàng tàu) với độ dốc 15° đến 20° . Phần mũi đưa ra ngoài bằng 1/3 chiều dài viên ngói.
- Đặt 2 viên ở 2 đầu hồi dùng dây căng tạo đường thẳng.
- Dùng vữa ximăng trát mặt dưới viên ngói và dán lên mái.
- Phân luống và lợp theo luống, mỗi luống có chiều rộng khoảng 1,5m.
- Dùng dây căng thẳng từ trên đỉnh mái xuống để tạo luống
- Dùng vữa ximăng trát mặt dưới viên ngói và dán lên mái.
- Dùng vữa ximăng trát lên lớp ngói màn, dùng bay xây gạt mỏng tạo thành mặt phẳng theo chiều nghiêng của mái, có chiều dầy lớp vữa đủ để bám không bị tràn lên mặt viên ngói.
- Đặt 2 viên ở 2 đầu hồi điều chỉnh sao cho mũi hàng sau cách hàng trước khoảng 7cm
- Dùng dây căng ở 2 đầu mũi tạo thành đường thẳng
- Trát vữa đến đâu dán ngói đến đó, đặt viên ngói chính xác theo đường thẳng dây căng, mũi viên ngói hàng sau nằm ở vị trí giữa 2 viên của hàng trước.
- Thực hiện dán các hàng tiếp theo tương tự đến hết luống và kéo thẳng lên đỉnh mái. Lợp hết luống này mới đến luống khác và đến khi kín mái.
- Vị trí giữa 2 luống phải đưa viên ngói vào giữa khe hở của 2 hàng so le.
- Các vị trí đầu hồi và phần nóc được dán kín bằng cách cắt viên ngói theo đúng vị trí khuyết.
- Úp nóc bằng ngói nóc 360.
- Bó bò bằng ngói nóc 360 hoặc ngói nóc tiểu hoặc xây bằng gạch
Trường hợp Dán ngói mũi hài nhỏ trên mái đúc sẵn bê tông.
Việc dán ngói mũi hài trên mái đúc bê tông đơn giản hơn nhiều vì bỏ qua bước lợp ngói màn chữ thọ. Ta chỉ cần theo các bước dán ngói bên trên
Yêu cầu kỹ thuật
- Ngói gắn chặt trên mái không bị xô lệch..
- Mái lợp phải thẳng, phẳng theo độ dốc, các đầu mũi viên ngói nằm trên 1 đường thẳng.
b. Cách lợp mái ngói mũi hài lớn 270
Áp dụng phương pháp lợp trên cầu phong litô khi mái có độ dốc ≤ 40°. Khi mái có độ dốc > 40° phải dùng phương pháp dán hoặc đục lỗ buộc dây.
Đóng cầu phong: sử dụng gỗ nhóm 4 trở xuống
Cầu phong: Rộng (6 ÷ 7)cm; dầy (3 ÷ 4)cm
Khoảng cách giữa 2 cầu phong: (9 ÷ 10) cm
Hàng tàu: nằm phía dưới cầu phong có tác dụng làm điểm đỡ cho hàng ngói đầu tiên tính từ dưới lên. Kích thước hàng tàu: rộng (15 ÷ 18)cm, dầy (4 ÷ 5)cm.
Đo và chia khoảng cách các hàng li tô:
- Litô làm bằng gỗ xẻ (gỗ xến, chì chỉ…) có kích thước rộng (3 ÷4)cm, dầy (2,5 ÷ 3)cm
- Đầu tiên đóng 2 hàng litô phía trên và dưới của mái. Hàng litô phía trên cách đỉnh mái (3 ÷4)cm. Hàng litô phía dưới cách hàng tàu (4 ÷5)cm.
- Đo khoảng cách giữa 2 hàng litô trên và dưới để chia đều khoảng cách giữa các hàng litô phía trong. Dùng thước dây chia đều và đánh dấu vị trí đặt các hàng litô. Khoảng cách giữa các hàng litô phải bằng nhau và nằm trong khoảng từ (10 ÷ 11)cm.
Căng dây ở 2 đầu theo đúng vạch đã đánh dấu. Đặt litô phía dưới sợi dây, đóng chặt litô vào cầu phong. Làm tương tự đóng các hàng litô kín mái. Mái litô khi đóng xong tạo thành mặt phẳng, các hàng litô tạo thành các đường thẳng song song với nhau và cách đều theo đúng kích thước trong khoảng (10÷ 11)cm.
Lợp ngói từ đầu hồi lợp vào, từ dưới lên trên
- Mấu viên ngói móc chặt vào thanh litô
- Hàng sau nằm lên 2/3 hàng trước, sole nhau, mũi viên ngói hàng sau nằm giữa 2 viên ngói hàng trước.
- Các viên ngói lợp khít vào nhau.
- Các vị trí đầu hồi và phần nóc được lợp kín bằng cách cắt viên sản phẩm theo đúng kích thước vị trí bị khuyết.
Khi nhìn từ dưới lên, mấu viên ngói phải nằm trên thanh litô.
Mái ngói khi lợp xong phải phẳng, các mũi viên ngói nằm trên một đường thẳng khi nhìn theo các hướng.
- Úp nóc bằng ngói nóc 360.
- Bó bò bằng ngói nóc 360 hoặc ngói nóc tiểu hoặc xây bằng gạch
Yêu cầu kỹ thuật
- Kiểm tra mái sau khi đóng litô phải phẳng, thẳng.
- Vấu viên ngói mắc vào litô chắc chắn.
- Mái lợp phải thẳng, phẳng theo độ dốc, các đầu mũi viên ngói nằm trên 1 đường thẳng.
Bài viết hy vọng cung cấp những thông tin hữu ích cho quý khách về cách lợp mái ngói mũi hài. Chúc quý khách có những công trình hoàn hảo nhất. Mọi yêu cầu tư vấn thiết kế quý khách vui lòng liên hệ hotline 0988 030 680 để nhận tư vấn trực tiếp hoàn toàn miễn phí.
